Czy kupując córce komputer i nie monitorując sposobu korzystania z niego możemy naruszyć dobra osobiste sąsiada?

W wyroku z dnia 20 lutego 2014 r. (I ACa 1047/13) Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł, że właściciel komputera i łącza internetowego nie może odpowiadać za naruszenie dóbr osobistych na podstawie samego faktu udostępnienia komputera osobom, które mogły umieszczać w Internecie obraźliwe wpisy.

Opisywana sprawa dotyczyła sporu między sąsiadami, u którego źródła legły zamieszczone w sieci obraźliwe komentarze na temat powoda. Adresatowi wpisów zarzucano m.in., że „kradnie drzewo z lasu” oraz jest „kretynem”. Pojawiły się też opinie, których autor wskazywał, że powód powinien wylądować w „psychiatryku”. W zaistniałym stanie faktycznym poszkodowany i jego żona uznali, że wpisy naruszają ich dobra osobiste i postanowili skierować sprawę do sądu. Na podstawie analizy adresu IP autora wpisów małżonkowie ustalili, że znieważające komentarze zostały zamieszczone z komputera ich sąsiada. W konsekwencji postanowili wystąpić przeciwko sąsiadowi z prywatnym aktem oskarżenia o publiczne znieważenie i pomówienie za pomocą środków masowego komunikowania na podstawie przepisów kodeksu karnego, a także wytoczyli przeciwko niemu powództwo o zadośćuczynienie na podstawie art. 23 i 24 kodeksu cywilnego. Sprawa karna zakończyła się uniewinnieniem. W toku postępowania cywilnego pozwany przyznał, że teksty naruszające dobre imię powodów zostały wysłane z komputera, który jest jego własnością. Jednocześnie zapewnił, że to nie on był autorem obraźliwych komentarzy, tłumacząc, że jako osoba starsza, nieznająca się na nowych technologiach, nie byłby nawet w stanie skorzystać z forum internetowego i zamieścić na nim znieważających treści. Poza tym – jak twierdził pozwany – dostęp do komputera mieli wszyscy domownicy oraz znajomi młodszej córki. Rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy przychylił się do stanowiska pozwanego, uwzględniając jego argumentację odnoszącą się do braku umiejętności korzystania z portali internetowych. Uznał również, że powodom nie udało się udowodnić, że to właśnie sąsiad napisał znieważające komentarze i w konsekwencji oddalił wniesione przez nich powództwo. Spór trafił na wokandę Sądu Apelacyjnego. Powodowie twierdzili, że odpowiedzialność pozwanego powinna wynikać już z samego faktu, że pozwany był właścicielem komputera, z którego zostały wysłane krzywdzące treści. W ocenie skarżących pozwany sąsiad powinien ponieść odpowiedzialność za naruszenie ich dóbr osobistych, ponieważ nie kontrolował należycie dostępu do Internetu swojej rodziny i znajomych córki, przez co umożliwił to naruszenie. Sąd Apelacyjny nie podzielił jednak takiego stanowiska uznając, że:

„za dokonanie wpisów czy też umieszczenie wypowiedzi obrażających powodów w Internecie, odpowiedzialność na podstawie art. 23 i 24 kodeksu cywilnego ponosi bezpośredni sprawca naruszenia, który nie został ustalony. Odpowiedzialność ta dotyczy naruszyciela, a więc osoby, która sporządziła i umieściła wymienione wpisy w internecie (…) O bezprawności pozwanego nie świadczy zakup komputera, przekazanie go wraz z podłączeniem do internetu córce do użytkowania, czy też brak wiedzy o sporządzeniu z tego komputera przez nieznaną osobę obraźliwych dla powodów wpisów”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w przedmiotowym stanie faktycznym wydaje się być słuszny. Trudno bowiem budować odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych na samym fakcie kupienia komuś komputera. Tak jak nie sposób – przynajmniej zazwyczaj – pociągać do odpowiedzialności osoby, która sprezentowała w dobrej intencji kije do golfa, nie przeczuwając, że obdarowany nie będzie wystarczającym gentlemanem, aby wykorzystać je zgodnie z przeznaczeniem. Choć na marginesie warto wskazać, że za szkodę (również taką wywołaną naruszeniem dóbr osobistych, czy praw autorskich) odpowiada nie tylko bezpośredni sprawca, ale również ten kto ją do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej szkody (art. 422 kodeksu cywilnego).