Wizerunki osób utrwalone na eventach: zasady wykorzystywania

Każdy organizator eventu korporacyjnego, koncertu, imprezy plenerowej, konferencji itp. prędzej czy później musi zmierzyć się z kwestią wykorzystania wizerunku  uczestników, niezależnie od tego, czy są to artyści, prelegenci, personel obsługujący, czy sami goście.

Przede wszystkim należy podkreślić, że prawo do wizerunku należy do dóbr osobistych, które przysługują każdemu człowiekowi i podlegają ochronie wynikającej z przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z podstawową zasadą, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Jej naruszeniem jest jego bezprawne rozpowszechnianie, które może przybrać formę publicznego udostępnienia, dzięki któremu bliżej nieokreślona grupa osób może się z nim zapoznać. W przypadku wystąpienia naruszenia lub wykroczenia poza zakres udzielonej zgody i skierowania sprawy na drogę sądową przez osobę uwiecznioną np. na zdjęciu,  ciężar dowodu będzie spoczywał na osobie, która rozpowszechnia wizerunek.

Wspomniana zasada, zgodnie  z którą wymagane jest zezwolenie na rozpowszechnienie wizerunku doznaje jednak pewnych ograniczeń, wskazanych w trzech poniższych przypadkach.

Trzy zasady

Po pierwsze, zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane w przypadku gdy osoba, której wizerunek został utrwalony, otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Najlepszym  przykładem jest model czy modelka biorący udział w odpłatnej sesji reklamowej. W takiej sytuacji przyjmuje się domniemanie, że model udzielił zgody na takie wykorzystanie. Nie jest to jednak zgoda absolutna, ograniczają ją indywidualne uzgodnienia lub przyjęte zwyczaje, dlatego rekomendowanym rozwiązaniem jest zawarcie umowy regulującej zakres oraz okres rozpowszechniania. Z praktycznych rozwiązań, warto również wskazać na możliwość zawierania postanowień dotyczących wykorzystywania wizerunku w umowach z prelegentami, prowadzącymi i obsługą eventu – hostessami, kelnerami itp.

Po drugie, pomimo, iż ochrona wizerunku obejmuje wszystkich ludzi w równym stopniu, niezależnie od wykonywanej profesji czy stopnia popularności, to w niektórych przypadkach mają one znaczenie dla oceny, czy mamy do czynienia z dozwolonym wykorzystaniem wizerunku. Zezwolenia nie będzie wymagało rozpowszechnianie wizerunku osób powszechnie znanych, do których można zaliczyć artystów, celebrytów, polityków, znanych powszechnie biznesmenów lub sportowców, pod warunkiem, że  wizerunek utrwalono w związku z pełnieniem przez nich funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Przy czym w doktrynie prawa uznaje się, że dotyczy to jedynie wykorzystywania takiego wizerunku w celach informacyjnych – a już nie np. w reklamie prasowej.

Po trzecie, zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby stanowiącej szczegół całości takiej jak zgromadzenie publiczne, impreza plenerowa. Chodzi o sytuacje, w których  wizerunek osoby sportretowanej stanowi przypadkowy element szerszego kadru, a nie wykadrowane zdjęcie zawierające łatwo rozpoznawalny wizerunek.  Brak jest jednak jasnych wyznaczników za pomocą których można doprecyzować sformułowanie „szczegół całości”. Będzie nim niewątpliwie sytuacja, w której wizerunek stanowi jedynie element „akcydentalny lub akcesoryjny” przedstawionej całości eventu.

Jak uzyskać zgodę?

W przypadkach innych niż wskazane powyżej, organizator decydując się na wykorzystanie wizerunku danej osoby powinien uzyskać jej zgodę, niezależnie od tego, czy do utrwalenia doszło na filmie czy też zdjęciu. Zgoda może przyjąć dowolną formę, jednak zaleca się  wyrażenie jej i udokumentowanie w formie pisemnej. Nie zawsze jednak, z uwagi na dynamikę wydarzenia, jest to możliwe.  Pewnym rozwiązaniem może być uzyskiwanie jednoznacznego oświadczenia uczestnika wywiadu poprzez rejestrację wideo jego zezwolenia.  Należy jednak pamiętać, by prócz samej zgody uczestnik wskazał również jej zakres.

W sytuacjach, w których niemożliwe jest podpisywanie indywidualnych zgód, można również zastosować zgodę na wykorzystanie wizerunku w formie dorozumianej. Takim przypadkiem będzie np. event biletowany, w ramach którego na plakatach, w regulaminie wydarzenia oraz na biletach znajdzie się informacja, iż jego przebieg jest rejestrowany. Gdyby więc ów przypadkowy uczestnik stał się dominującym elementem kadru, można przyjąć, iż rozpowszechnianie jego wizerunku będzie dozwolone pod warunkiem, że będzie to dotyczyło promocji wydarzenia, w którym zdecydował się brać czynny udział.

Artykuł ukazał się w wydaniu czerwcowym magazynu dla branży eventowej „Think MICE”.