Platformy udostępniania wideo w świetle nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji

1 listopada 2021 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii, która wprowadziła pełną regulację dotyczącą platform udostępniania wideo.

Jak teraz kształtuje się sytuacja dostawców?

Implementacja dyrektywy

Zmiany, które wprowadziła nowelizacja, spowodowane były koniecznością implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/1808 z 14 listopada 2018 r^[1]. Niewątpliwie za jedną z najbardziej istotnych zmian możemy uznać uregulowanie kwestii związanych z platformami udostępniania wideo, za pośrednictwem których użytkownicy mogą udostępniać tworzone przez siebie treści audiowizualne.

Czym są platformy udostępniania wideo według ustawy?

Intuicyjnie większość z nas kojarzyć może to pojęcie z serwisami takimi jak YouTube, Dailymotion lub Vimeo. Definicję dostarcza nam teraz ustawodawca, który określa platformę udostępniania wideo jako usługę świadczoną drogą elektroniczną w ramach prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej, jeżeli podstawowym celem lub zasadniczą funkcją tej usługi lub jej dającej się oddzielić części jest dostarczanie ogółowi odbiorców w celach informacyjnych, rozrywkowych lub  edukacyjnych  audycji,  wideo  stworzonych  przez  użytkowników  lub  innych  przekazów,  za  które dostawca usługi nie ponosi odpowiedzialności redakcyjnej, ale o sposobie zestawienia których dostawca ten decyduje,  w tym automatycznie lub za pomocą algorytmów, w szczególności przez eksponowanie, flagowanie i sekwencjonowanie. Co ważne, z zakresu tego pojęcia zostały wyłączone co do zasady media społecznościowe, jeżeli ich zasadniczą funkcją nie jest dostarczanie audycji audio-wizualnych lub wideo stworzonych przez użytkowników.

Najważniejszym aspektem charakteryzującym platformy jest brak odpowiedzialności redakcyjnej dostawcy za treści umieszczane na platformie, które nie będą weryfikowane przez dostawcę przed ich publikacją. Kontrahent platformy udostępniania wideo decyduje jedynie o sposobie zestawienia treści zawartych w serwisie – niezależnie czy odbywa się to „ręcznie”, czy w sposób w pełni zautomatyzowany.

Dostawcy platform udostępniania wideo

Na dostawców platform ustawa nakłada szereg obowiązków, w tym m.in. informacyjne. Oprócz podstawowych informacji takich jak dane kontaktowe, dostawcy muszą zapewnić łatwy dostęp do informacji o strukturze właścicielskiej. Ma to na celu umożliwienie użytkownikom platform korzystanie z uprawnień m.in. takich jak składanie skarg.

Poza tym, w celu ochrony małoletnich przed szkodliwymi treściami, dostawcy muszą zadbać o skuteczne zabezpieczenia techniczne przeciwdziałające udostępnianiu niedozwolonych treści. Warto jednak wskazać, że obowiązek ten polega jedynie na zapewnieniu rozwiązań technicznych, a nie kwalifikowaniu danych treści jako szkodliwych. Odpowiednie kwalifikowanie treści spoczywać będzie na użytkowniku udostępniającym wideo na platformie.

Dostawcy platform zobowiązani są także do przyjęcia stosownego regulaminu platformy, określającego zasady jego funkcjonowania, w tym m.in. zasady zamieszczania treści na platformie oraz ich oznaczania zgodne z wymogami prawa. Wymagania ustawowe dotyczące zakresu kwestii regulowanych przez regulamin są szczątkowe, ale intencją ustawodawcy jest, żeby były doprecyzowane poprzez akty samoregulacyjne, np. kodeksy dobrych praktyk. W sytuacji, w której postanowienia regulaminów bądź samoregulacji nie będą skuteczne, możliwe będzie doprecyzowanie regulacji w drodze rozporządzenia KRRiT.

Jeżeli użytkownik platformy zamieści treści naruszające regulamin lub przepisy prawa, dostawca będzie mógł wezwać go do usunięcia naruszeń, a jeżeli to nie poskutkuje, możliwe będzie zablokowanie dostępu do niewłaściwych treści innym użytkownikom platformy. Jeżeli dalsze naruszenia będą się powtarzać, dostawca będzie mógł zablokować dostęp do konta takiego użytkownika (czasowo lub na stałe – w zależności od charakteru naruszenia).

Dostawcy platform będą ponosili odpowiedzialność tylko za niedopełnienie obowiązków, które nakłada na nich ustawa. Nie będą więc odpowiadać za treści naruszające prawo zamieszczone przez użytkowników. Oznacza to odpowiedzialność m.in. w sytuacji, gdy treści niezgodne z ustawą nie zostaną usunięte, mimo posiadania o nich informacji przez dostawcę. Wynikać to będzie jednak z odpowiedzialności za zestawienie treści, co zostało już wspomniane na początku naszego artykułu.

Co z użytkownikami platformy udostępniania wideo?

Ustawa nie nakłada na użytkowników platform wielu obowiązków ani sankcji administracyjnych. Zostali oni jednak zobowiązani do przestrzegania regulaminów opartych o przepisy ustawy, a także w określonych przypadkach będą mogli złożyć skargę do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Poza opisanym wcześniej obowiązkiem stosownego oznaczania treści szkodliwych dla małoletnich, użytkownicy nie mogą udostępniać treści nawołujących do przemocy i popełniania określonych w ustawie przestępstw. Wobec uwzględnienia „wideo stworzonego przez użytkownika” w definicjach przekazu handlowego, sponsorowania i lokowania produktu, takie przekazy będą objęte wieloma ograniczeniami, w tym. m.in. dotyczącymi reklamy konkretnych produktów, czy dotyczących stosownego oznaczania przekazów handlowych.

Poza obowiązkiem stosowania się do regulaminu, ustawa nie nakłada żadnych dodatkowych obowiązków na użytkowników jedynie odbierających treści udostępnionych na platformie. Zostali oni za to uprawnieni do zgłaszania treści – ich zdaniem – naruszających przepisy prawa i danej platformy, a także są oni uprawnieni do składania skarg do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Stworzenie nowego wykazu

Zgodnie z treścią nowelizacji, podjęcie działalności polegającej na dostarczaniu platformy udostępniania wideo wymagać będzie jej wcześniejszego zgłoszenia do wykazu, który będzie prowadzony przez KRRiT. Zgłoszenie, tak samo jak w przypadku dostawców VOD, dla których tworzony jest analogiczny wykaz, ma charakter formalny. Brak dokonania zgłoszenia nie będzie skutkował zakazem prowadzenia działalności, ale KRRiT będzie miała możliwość nałożenia na taki podmiot kary pieniężnej w wysokości określonej w ustawie. Każda zmiana stanu faktycznego czy prawnego w zakresie informacji objętych wpisem do wykazu, będzie wymagała zgłoszenia. Samo zgłoszenie nie będzie zawierało żadnych szczególnych informacji dotyczących charakteru platformy i rodzaju umieszczanych na niej treści, a jedynie podstawowe dane dotyczące dostawcy.

Do jakich platform stosuje się nowe przepisy?

Należy zaznaczyć, że zgodnie z nowymi przepisami jurysdykcji Rzeczypospolitej Polskiej podlegają dostawcy platform udostępniania wideo, którzy posiadają siedzibę na jej terytorium oraz podmioty, które posiadając siedzibę na terytorium dowolnego innego państwa, posiadają jednostkę dominującą, oddział, przedstawicielstwo lub jednostkę zależną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że podlegają już jurysdykcji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Powyższe oznacza, że nowelizacja dotyczy jedynie portali krajowych, nie obejmuje natomiast najbardziej popularnych serwisów w Polsce, takich jak YouTube czy Vimeo. Należy jednak pamiętać, że obowiązek implementacji dyrektywy dotyczył wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, w związku z czym podobne – choć z pewnymi różnicami – zasady funkcjonowania portali udostępniania wideo będą niedługo obowiązywać w całej Unii.

Dotychczasowa sytuacja prawna platform udostępniania wideo nie była klarowna, a platformy funkcjonowały w głównej mierze na podstawie przepisów ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Uregulowanie sytuacji dostawców platform udostępniania wideo poprzez nowelizację ustawy jest więc niezwykle ważną i konieczną zmianą.

[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/1808 z 14 listopada 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych.