Rejestrować – nie rejestrować, oto jest pytanie!

Zacznijmy więc od tak lubianych przez wszystkich „formalności”. Dla wielu osób jedyną formalnością przy zakładaniu bloga jest podanie swojego adresu e-mail w związku z rejestracją w portalu, który zapewnia gotowy szablon bloga (np. WordPress.com, Blogger.com). Tu mamy jednak „niespodziankę”.

Okazuje się bowiem, że w wielu przypadkach konieczne jest dopełnienie obowiązku wynikającego z ustawy z dnia  prawo prasowe („pr.pras.”), a mianowicie – obowiązku rejestracji bloga w rejestrze… dzienników i czasopism. Chociaż brzmi to abstrakcyjnie i wielu osobom może być trudno uwierzyć, że mają nagle pełnić rolę redaktora naczelnego swojego bloga, to sprawa jest jednak poważna. O jej doniosłości niech świadczy fakt, że problemem obowiązku rejestracji stron internetowych, zajmował się Sąd Najwyższy, ale o tym za chwilę.

W pierwszej kolejności, zwróćmy uwagę, że zgodnie z art. 20 ust. 1 pr. pras.  wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim (czyli okręgowym) właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy. Ustawa przewiduje, co taki wniosek, składany do sądu, powinien zawierać (tytuł dziennika lub czasopisma oraz siedzibę i dokładny adres redakcji,  dane osobowe redaktora naczelnego, określenie wydawcy, jego siedzibę i dokładny adres, częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma). Powstaje więc pytanie, co rozumiemy pod pojęciem „dziennika” lub „czasopisma”. Odpowiedź znajdujemy w treści art. 7 ust. 2 pr. pras., zgodnie z którym dzienniki i czasopisma stanowią „prasę”, rozumianą jako:

1) publikacje periodyczne,

2) które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości,

3) ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku,

4) opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą.

Zgodnie z tym przepisem, dziennikiem jest ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu, a czasopismem – druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu, a nie rzadziej niż raz w roku; przepis ten stosuje się odpowiednio do przekazu za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu.

Pytanie o obowiązek rejestracji stron internetowych nie znalazł na początku jednoznacznej odpowiedzi w orzecznictwie sądów. Obecnie jednak, w ślad za dominującym stanowiskiem Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 15 grudnia 2010 r.III KK 250/10), należy przyjąć, że:

Ustawa prawo prasowe wskazuje wprost, że prasą są nie tylko prasa tradycyjna, ale wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania (a więc w szczególności strony internetowe),

o ile spełniają kryteria wskazane w art. 7 ust. 2 pr. pras. (publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą);

w zależności od „periodyczności” strony internetowe kwalifikujemy jako dzienniki (publikacja częściej niż raz w tygodniu) lub czasopisma (publikacja nie częściej niż raz w tygodniu, nie rzadziej niż raz w roku)

nie istnieje obowiązek rejestracji stron internetowych jako takich, ale tylko tych, które spełniają ustawową definicję prasy.

Nie ma więc wątpliwości, że obowiązkowi rejestracji, już „na pierwszy rzut oka” będą podlegać elektroniczne wersje „tradycyjnych” (papierowych) dzienników i czasopism. Jak to natomiast wygląda w przypadku blogów i innych stron, nie będących takimi odpowiednikami?

Analiza dotychczasowego orzecznictwa sądów w tej w kwestii wskazuje, że o ile blog spełnia wskazane wyżej kryteria, tj:

–  periodyczność (aktualizacja nie rzadziej niż raz do roku);

–  stała nazwę/tytuł, wpisy opatrzone są datami;

– wpisy nie są ze sobą na tyle powiązane, aby można było mówić o „zamkniętej, jednorodnej całości”,

to w zasadzie można uznać go za prasę, podlegającą obowiązkowi rejestracji (jako dziennik lub czasopismo, w zależności od częstotliwości publikacji wpisów).

Dodatkowym kryterium, które nie wynika wprost z treści art. 7 ust. 2 pkt. 1 pr. pras., ale zostało wypracowane w doktrynie i orzecznictwie, na podstawie ogólnej definicji prasy, jest kwestia celu bloga. Aby uznać go za prasę, powinien mieć również „ogólnoinformacyjny” charakter (skoro rolą prasy zgodnie z jej ogólną ustawową definicją jest rozpowszechnianie informacji – tak postanowienie SA w Łodzi z 18 stycznia 2013 r., sygn., IACa  1031/12 i powoływane tam postanowienie WSA w Warszawie z 30 października 2008 r., II SA/Wa 1885/07.

Konsekwencją uznania danego bloga za prasę („dziennik” lub „czasopismo”) jest stosowanie do niego przepisów prawa prasowego, w tym przepisów o obowiązku rejestracji w sądowym rejestrze. Zakwalifikowanie bloga jako prasy to również szczególna odpowiedzialność za treść publikowanych wpisów (o czym będziemy jeszcze szerzej pisać).