Sztuczna inteligencja to nowa elektryczność. Jej rozwój to zmiana, która prowadzi do całkowitego przedefiniowania życia człowieka w każdym jego aspekcie. Czy od strony legislacyjnej jesteśmy gotowi na funkcjonowanie w otoczeniu sztucznej inteligencji? Czy dysponujemy odpowiednimi środkami prawnymi, które z jednej strony zabezpieczą nas przed potencjalnymi szkodami i szeroko pojętymi wadami sztucznej inteligencji, a z drugiej strony – stworzą środowisko prawne przyjazne rozwojowi sztucznej inteligencji?
Choć na ten moment brak jest aktów prawnych dedykowanych sztucznej inteligencji, Unia Europejska jest coraz bliżej regulacji tych obszarów technologicznych. Z uwagi jednakże na poziom złożoności zagadnienia, osiągnięcie jakiekolwiek kompromisu wokół sztucznej inteligencji i wypracowanie efektywnych reguł tworzenia i eksploatacji AI, stanowi długi i żmudny proces.
19 lutego 2020 roku Komisja Europejska wydała „Białą Księgę w sprawie sztucznej inteligencji” oraz przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-społecznemu „Sprawozdanie na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność”. Oba te dokumenty stanowią zbiory propozycji działań, wyznaczające przyszły kierunek unijnych regulacji i inicjatyw w obszarze sztucznej inteligencji. Są częścią nowej europejskiej strategii cyfrowej, której głównym celem jest zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności Europy na arenie międzynarodowej, ale także odpowiedzialne i etyczne funkcjonowanie w środowisku technologicznym. Komisja prezentuje tym samym podejście regulacyjne i inwestycyjne, którego podwójnym celem jest promowanie stosowania sztucznej inteligencji i zajęcie się zagrożeniami związanymi z niektórymi zastosowaniami tej nowej technologii.
W „Białej Księdze” przedstawione zostały warianty strategiczne umożliwiające bezpieczny rozwój godnej zaufania sztucznej inteligencji w Europie, przy pełnym poszanowaniu i uwzględnieniu wartości i praw obywateli europejskich. KE zakłada, że nowe ramy sztucznej inteligencji zostaną oparte na kryteriach doskonałości i zaufania.
Komisja Europejska wskazuje, iż dla zbudowania ekosystemu doskonałości, który może wspierać rozwój i stosowanie sztucznej inteligencji w całej gospodarce UE i w administracji publicznej, niezbędne są równoległe działania na wielu poziomach. Powinny one obejmować współpracę państw członkowskich i odpowiednie ukierunkowanie działań społeczności badawczej i innowacyjnej. W szczególności Komisja Europejska postuluje rozwinięcie sieci współpracy między różnymi europejskimi ośrodkami badawczymi zajmującymi się sztuczną inteligencją oraz skoordynowanie ich działań w celu poprawy doskonałości, zatrzymywania i przyciągania najlepszych naukowców oraz opracowywania najlepszych technologii. Co więcej, Komisja Europejska zwraca uwagę na potrzebę rozwoju umiejętności niezbędnych do pracy z AI i podnoszenie kwalifikacji siły roboczej w celu przygotowania się do transformacji zawodowej. KE postuluje konieczność współpracy sektora publicznego i prywatnego, celem wspólnego wypracowana środowiska sprzyjającego tworzeniu sztucznej inteligencji, jak również stworzenia zachęt do przyspieszenia przyjmowania rozwiązań bazujących na sztucznej inteligencji.
Komisja Europejska jest świadoma, iż rozwój sztucznej inteligencji wiąże się z wieloma potencjalnymi zagrożeniami. W tym celu, regulacje dotyczące sztucznej inteligencji, muszą zapewniać poszanowanie przepisów UE, w tym przepisów służących ochronie praw podstawowych i praw konsumentów. Komisja zdecydowanie popiera stanowisko, w którego centrum jest człowiek i które będzie opierać się na komunikacie w sprawie budowania zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka. W dalszych pracach Komisja zobowiązała się uwzględnić wkład uzyskany w fazie pilotażowej prac nad wytycznymi dotyczącymi etyki przygotowanymi przez grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji.
„Biała Księga” wiele miejsca poświęca również kwestiom samego funkcjonowania sztucznej inteligencji, w szczególności w odniesieniu do tematu wykorzystywanych danych. Za pomocą jednego zdania zamieszczonego w „Białej Księdze”, idealnie została oddana istota sztucznej inteligencji: „Without data, there is no AI.”
Jeżeli danych jest za mało, wówczas produkty funkcjonujące w oparciu o sztuczną inteligencję, nie będą w stanie, po pierwsze, nauczyć się odpowiedniego zachowania, po drugie, oprzeć swojej decyzji na konkretnym wyuczonym elemencie. Jakość i efektywność działania produktu w dużej mierze zależy od jakości, stopnia precyzyjności i różnorodności dostarczonych danych. W tym zakresie Komisja Europejska apeluje o stworzenie zasad odpowiedzialnego wykorzystywania danych i dążenia do takich rozwiązań, które będą przeciwdziałały potencjalnej dyskryminacji.
Podsumowując powyższe, Komisja Europejska wzywa do połączenia trzech atutów: zaawansowanych technologii i przemysłu, wysokiej jakości infrastruktury cyfrowej oraz przepisów opartych na europejskich wartościach. Takie działanie ma być wyrazem europejskiej ambicji, by stać się globalnym liderem innowacji w gospodarce opartej na danych.
„Aby Europa mogła w pełni wykorzystać możliwości, jakie oferuje SI, musi ona rozwijać i wzmacniać potencjał przemysłowy i technologiczny. To również wymaga środków, które umożliwią UE stanie się globalnym centrum danych” – brzmi konkluzja „Białej Księgi”.
Konsultacje społeczne nad zagadnieniem poruszonym w „Białej Księdze” będą trwać do 19 maja 2020 roku. Komisja zachęca państwa członkowskie, inne instytucje europejskie i wszystkie zainteresowane strony, w tym przemysł, partnerów społecznych, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, naukowców, ogół społeczeństwa i każdą zainteresowaną osobę, do wyrażenia opinii na temat poniższych wariantów strategicznych i wniesienia wkładu w przyszłe decyzje Komisji w tej dziedzinie.
O zagadnieniu dotyczącym bezpieczeństwa i odpowiedzialności szeroko opisanych w sprawozdaniu opowiemy w kolejnym wpisie.
Autorki:
Sandra Wieczorek, radca prawny oraz Agata Nowak, prawnik, praktyka własności intelektualnej
Źródło: