Sztuczna inteligencja to nowa elektryczność. Jej rozwój to zmiana, która prowadzi do całkowitego przedefiniowania życia człowieka w każdym jego aspekcie. Czy od strony legislacyjnej jesteśmy gotowi na funkcjonowanie w otoczeniu sztucznej inteligencji? Czy dysponujemy odpowiednimi środkami prawnymi, które z jednej strony zabezpieczą nas przed potencjalnymi szkodami i szeroko pojętymi wadami sztucznej inteligencji, a z drugiej strony – stworzą środowisko prawne przyjazne rozwojowi sztucznej inteligencji?

Choć na ten moment brak jest aktów prawnych dedykowanych sztucznej inteligencji, Unia Europejska jest coraz bliżej regulacji tych obszarów technologicznych. Z uwagi jednakże na poziom złożoności zagadnienia, osiągnięcie jakiekolwiek kompromisu wokół sztucznej inteligencji i wypracowanie efektywnych reguł tworzenia i eksploatacji AI, stanowi długi i żmudny proces.

Jeżeli nie akty prawne – to co?

19 lutego 2020 roku Komisja Europejska wydała „Białą Księgę w sprawie sztucznej inteligencji” oraz przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-społecznemu „Sprawozdanie na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność”. Oba te dokumenty stanowią zbiory propozycji działań, wyznaczające przyszły kierunek unijnych regulacji i inicjatyw w obszarze sztucznej inteligencji. Są częścią nowej europejskiej strategii cyfrowej, której głównym celem jest zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności Europy na arenie międzynarodowej, ale także odpowiedzialne i etyczne funkcjonowanie w środowisku technologicznym. Komisja prezentuje tym samym podejście regulacyjne i inwestycyjne, którego podwójnym celem jest promowanie stosowania sztucznej inteligencji i zajęcie się zagrożeniami związanymi z niektórymi zastosowaniami tej nowej technologii.

W „Białej Księdze” przedstawione zostały warianty strategiczne umożliwiające bezpieczny rozwój godnej zaufania sztucznej inteligencji w Europie, przy pełnym poszanowaniu i uwzględnieniu wartości i praw obywateli europejskich. KE zakłada, że nowe ramy sztucznej inteligencji zostaną oparte na kryteriach doskonałości i zaufania.

„Ekosystem doskonałości”

Komisja Europejska wskazuje, iż dla zbudowania ekosystemu doskonałości, który może wspierać rozwój i stosowanie sztucznej inteligencji w całej gospodarce UE i w administracji publicznej, niezbędne są równoległe działania na wielu poziomach. Powinny one obejmować współpracę państw członkowskich i odpowiednie ukierunkowanie działań społeczności badawczej i innowacyjnej. W szczególności Komisja Europejska postuluje rozwinięcie sieci współpracy między różnymi europejskimi ośrodkami badawczymi zajmującymi się sztuczną inteligencją oraz skoordynowanie ich działań w celu poprawy doskonałości, zatrzymywania i przyciągania najlepszych naukowców oraz opracowywania najlepszych technologii. Co więcej, Komisja Europejska zwraca uwagę na potrzebę rozwoju umiejętności niezbędnych do pracy z AI i podnoszenie kwalifikacji siły roboczej w celu przygotowania się do transformacji zawodowej. KE postuluje konieczność współpracy sektora publicznego i prywatnego, celem wspólnego wypracowana środowiska sprzyjającego tworzeniu sztucznej inteligencji, jak również stworzenia zachęt do przyspieszenia przyjmowania rozwiązań bazujących na sztucznej inteligencji.

„Ekosystem zaufania”

Komisja Europejska jest świadoma, iż rozwój sztucznej inteligencji wiąże się z wieloma potencjalnymi zagrożeniami. W tym celu, regulacje dotyczące sztucznej inteligencji, muszą zapewniać poszanowanie przepisów UE, w tym przepisów służących ochronie praw podstawowych i praw konsumentów. Komisja zdecydowanie popiera stanowisko, w którego centrum jest człowiek i które będzie opierać się na komunikacie w sprawie budowania zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka. W dalszych pracach Komisja zobowiązała się uwzględnić wkład uzyskany w fazie pilotażowej prac nad wytycznymi dotyczącymi etyki przygotowanymi przez grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji.

AI i dane

„Biała Księga” wiele miejsca poświęca również kwestiom samego funkcjonowania sztucznej inteligencji, w szczególności w odniesieniu do tematu wykorzystywanych danych. Za pomocą jednego zdania zamieszczonego w „Białej Księdze”, idealnie została oddana istota sztucznej inteligencji: „Without data, there is no AI.”

Jeżeli danych jest za mało, wówczas produkty funkcjonujące w oparciu o sztuczną inteligencję, nie będą w stanie, po pierwsze, nauczyć się odpowiedniego zachowania, po drugie, oprzeć swojej decyzji na konkretnym wyuczonym elemencie. Jakość i efektywność działania produktu w dużej mierze zależy od jakości, stopnia precyzyjności i różnorodności dostarczonych danych. W tym zakresie Komisja Europejska apeluje o stworzenie zasad odpowiedzialnego wykorzystywania danych i dążenia do takich rozwiązań, które będą przeciwdziałały potencjalnej dyskryminacji.

Innowacyjność Europy a sztuczna inteligencja

Podsumowując powyższe, Komisja Europejska wzywa do połączenia trzech atutów: zaawansowanych technologii i przemysłu, wysokiej jakości infrastruktury cyfrowej oraz przepisów opartych na europejskich wartościach. Takie działanie ma być wyrazem europejskiej ambicji, by stać się globalnym liderem innowacji w gospodarce opartej na danych.

„Aby Europa mogła w pełni wykorzystać możliwości, jakie oferuje SI, musi ona rozwijać i wzmacniać potencjał przemysłowy i technologiczny. To również wymaga środków, które umożliwią UE stanie się globalnym centrum danych” – brzmi konkluzja „Białej Księgi”.

Konsultacje społeczne nad zagadnieniem poruszonym w „Białej Księdze” będą trwać do 19 maja 2020 roku. Komisja zachęca państwa członkowskie, inne instytucje europejskie i wszystkie zainteresowane strony, w tym przemysł, partnerów społecznych, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, naukowców, ogół społeczeństwa i każdą zainteresowaną osobę, do wyrażenia opinii na temat poniższych wariantów strategicznych i wniesienia wkładu w przyszłe decyzje Komisji w tej dziedzinie.

O zagadnieniu dotyczącym bezpieczeństwa i odpowiedzialności szeroko opisanych w sprawozdaniu opowiemy w kolejnym wpisie.

Autorki:

Sandra Wieczorek, radca prawny oraz Agata Nowak, prawnik, praktyka własności intelektualnej

Źródło: