Coronavirus znakiem towarowym

Specyficzny czas spowodowany wprowadzeniem stanu pandemii wywołanego koronawirusem SARS-CoV-2 ma wpływ na wiele aspektów codziennego, zawodowego i gospodarczego życia społeczeństwa. Powyższe znalazło również odzwierciedlenie w znakach towarowych. Od lutego 2020 roku do urzędów wpływają coraz to nowe wnioski o zarejestrowanie prawa wyłącznego na oznaczenia nawiązujące – zarówno warstwą słowną, jak i graficzną – do koronawirusa SARS-CoV-2.

Historia lubi się powtarzać

Zaledwie trzy dni po zamachu bombowym przeprowadzonym podczas Maratonu Bostońskiego w kwietniu 2013 roku złożono już cztery wnioski o rejestrację znaków „Boston Strong” inspirowanymi sloganem stworzonym jako wyraz wsparcia dla miasta po ataku. Ostatecznie złożono siedem kolejnych. W 2017 roku, prezydent Donald Trump napisał na swoim Twitterze „Despite the constant negative press covfefe”. Słowo „coverage” – jak zostało wyjaśnione – w sposób celowy zastąpiono słowem „covfefe”, które później stosowane było w wielu kulturowych, ekonomicznych i społecznych komunikatach. Potwierdzenie znalazło to w 42 osobnych próbach zarejestrowania go jako znaku towarowego. Kolejna fala wniosków miała miejsce w 2018 roku, po tym, jak Philadelphia Eagles przeprowadził słynny trick „Philly Special” w Super Bowl LII. Złożono wtedy 10 wniosków o rejestrację znaków towarowych związanych z tym określeniem.

Ludzka natura skonstruowana jest w niezwykle prosty sposób. Poszukujemy sensacji, wydarzeń, które przyciągają uwagę oraz inspirują. Korzystając z chwili, chcemy je wykorzystać, niejako przekuć we własny sukces. Próby rejestracji znaków towarowych będących powieleniem jakichś głośnych, funkcjonujących w społeczeństwie słów albo fraz – w mniejszej, bądź większej skali – pojawiają się na bieżąco. Podmioty zgłaszające łudzą się, że po uzyskaniu wyłącznego prawa ochronnego na oznaczenie będą w stanie sprzedać je z zyskiem innemu rynkowemu graczowi. Nic bardziej mylnego.

Nie dla ochrony koronawirusa

Znaki towarowe to również skuteczne narzędzie ochrony konsumentów. Oznaczenia są dla nich informacją i gwarancją. Opatrzenie rzeczy konkretnym znakiem towarowym daje pewność, że jest on określonej, znanej jakości. Dzięki temu konsument wie po jaki produkt sięga. Poprzez opatrzenie właściwymi oznaczeniem klient może budować relacje z konkretną marką, zaufać jej i wiedzieć kto faktycznie stoi za produktem.

Powyższe jest jednym z powodów, dla których mogłoby się wydawać, że nie należy dopuszczać rejestracji znaków towarowych wykorzystujących w swojej słownej oraz graficznej wersji jakichkolwiek modyfikacji wyrażeń „COVID-19” ani „koronawirus”. O ile ktoś nie podejmie się dokonania zapewnień, że jest odkrywcą koronawirusa SARS-CoV-2, bądź twórcą albo producentem szczepionek przeciw niemu, roszczenie rejestracji praw wydaje się być absurdalnym. Najwięcej zgłoszeń zostało zarejestrowanych w amerykańskim (United States Patent and Trademark Office) i włoskim (Ministero dello sviluppo economico) urzędzie. Jest to dosyć abstrakcyjne, bowiem to w tych państwach odsetek zachorowań był największy. Wydawać by się mogło, że ludzie w obliczu strachu przed zachorowaniem nie będą myśleć o tworzeniu i rejestracji znaków towarowych i (złudnym) późniejszym zysku.

Wesoła twórczość

Można uznać, że wśród zgłoszeń nawiązujących do pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 królują te w najszybszej do stworzenia postaci, czyli slogany. Zdecydowaną większość stanowią słowne znaki towarowe. Wiele zgłoszeń dotyczy samego wyrazu „coronavirus”, czy określenia „COVID-19” w różnych konfiguracjach małych i wielkich liter, czy zmienionej ich kolejności.

Jako przykład ciekawszych sloganów można podać te zgłoszone w Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych. Wśród nich są „CORONAVIRUS: MADE IN CHINA” (numer zgłoszenia: 88841321), „I SURVIVED THE CORONAVIRUS 2020” (numer zgłoszenia: 88832683), „YOU TOUCHED IT, YOU GOT IT, CORONA.” (numer zgłoszenia: 88856467), czy „LOVE IN THE TIME OF CORONAVIRUS” (numer zgłoszenia: 8885309).

Prawdziwą inwencję twórczą widać w zgłoszeniach znaków słowno-graficznych oraz graficznych. Poniżej przykłady kilku tych, które wyróżniają się na tle pozostałych:

numer zgłoszenia: 018224323

miejsce zgłoszenia: European Union Intellectual Property Office (Unia Europejska)

towary i usługi: m.in. technologie informacyjne oraz urządzenia audiowizualne, multimedialne i fotograficzne (klasa 9 Klasyfikacji Nicejskiej); odzież, nakrycia głowy i obuwie dla personelu medycznego i pacjentów (klasa 10 Klasyfikacji Nicejskiej); odzież (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej); kawa, herbata (klasa 30 Klasyfikacji Nicejskiej); usługi naukowe i technologiczne (klasa 42 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 018209699

miejsce zgłoszenia: European Union Intellectual Property Office (Unia Europejska)

towary i usługi: m.in. mydła i żele (klasa 3 Klasyfikacji Nicejskiej); antybakteryjne żele na bazie alkoholu do odkażania skóry (klasa 5 Klasyfikacji Nicejskiej); maski ochronne (klasa 9 Klasyfikacji Nicejskiej); rękawice gumowe do użytku medycznego (klasa 10 Klasyfikacji Nicejskiej); urządzenia do dezynfekcji (klasa 11 Klasyfikacji Nicejskiej); materiały filtracyjne z papieru (klasa 16 Klasyfikacji Nicejskiej); materiały tekstylne do filtrowania (klasa 24 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 2020000023416

miejsce zgłoszenia: Ministero dello sviluppo economico (Włochy)

towary i usługi: odzież, obuwie, nakrycia głowy (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej); preparaty alkoholowe do sporządzania napojów; napoje alkoholowe z wyjątkiem piw (klasa 33 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 2020000025972

miejsce zgłoszenia: Ministero dello sviluppo economico (Włochy)

towary i usługi: m.in. obuwie kąpielowe, swetry, koszule, rajstopy, rękawiczki, szaliki, kurtki, stroje kąpielowe, szlafroki kąpielowe, nakrycia głowy, obuwie, skarpetki, paski, ręczniki kąpielowe, odzież sportowa, (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: M4061825

miejsce zgłoszenia: Ministerio de Industria, Comercio y Turismo (Hiszpania)

towary i usługi: napoje alkoholowe z wyjątkiem piwa (klasa 33 Klasyfikacji Nicejskiej); usługi restauracyjne, tymczasowe zakwaterowanie (klasa 43 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: N0413296

miejsce zgłoszenia: Ministerio de Industria, Comercio y Turismo (Hiszpania)

towary i usługi: reklama, zarządzanie działalnością gospodarczą, usługi biurowe, tkaniny lniane, gry wideo, elementy do telefonów komórkowych (klasa 35 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 3020202115458

miejsce zgłoszenia: German Patent and Trade Mark Office (Niemcy)

towary i usługi: m.in. antybakteryjne środki do mycia rąk, mydła antybakteryjne, mydła dezynfekujące (klasa 5 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 3020201036406

miejsce zgłoszenia: German Patent and Trade Mark Office (Niemcy)

towary i usługi: m.in. afisze, plakaty, broszury, katalogi, artykuły piśmienne, artykuły biurowe, skoroszyty (klasa 16 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 88790444

miejsce zgłoszenia: United States Patent and Trademark Office (Stany Zjednoczone)

towary i usługi: nagrane taśmy audio z muzyką i albumami z nagraniami (klasa 9 Klasyfikacji Nicejskiej); nakrycia głowy, koszulki z krótkim rękawem (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej); usługi rozrywkowe w postaci występów wokalnych na żywo wykonywanych przez grupę muzyczną i wokalną (klasa 41 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 88838159

miejsce zgłoszenia: United States Patent and Trademark Office (Stany Zjednoczone)

towary i usługi: odzież, a mianowicie: koszulki, koszule, spodnie, kurtki, bluzy, spodnie dresowe, swetry, legginsy, buty (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej)

numer zgłoszenia: 88858986

miejsce zgłoszenia: United States Patent and Trademark Office (Stany Zjednoczone)

towary i usługi: odzież i ubrania, koszule, czapki (klasa 25 Klasyfikacji Nicejskiej)

Perspektywicznie

Zgłoszone do rejestracji znaki towarowe przeznaczone są dla tych najbardziej uniwersalnych klas przeznaczonych dla odzieży, usług doradczych, czy – związanych bezpośrednio z pandemią i obowiązującymi obostrzeniami – środków czystości oraz dezynfekujących. Podmioty składające wnioski zapewne mają na celu późniejsze odsprzedanie praw do (ewentualnie) zarejestrowanych oznaczeń.

Do powyższego najprawdopodobniej jednak nie dojdzie. Każde ze zgłoszeń musi być indywidualnie rozpatrzone przez eksperta. To on decyduje o tym, czy konkretne oznaczenie spełnia bezwzględne przesłanki do jego rejestracji oraz uzyskania prawa wyłącznego. Należy mieć jednak na uwadze że w przypadku zgłaszania znaków towarowych nawiązujących w warstwie słownej lub graficznej do wyrażeń „coronavirus”, „SARS-CoV-2”, czy „COVID-19” ekspert będzie mógł odnieść się do bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji.

Składanie wniosków o rejestrację oznaczeń, które tworzone są jedynie w oparciu o chwilowe, głośne wydarzenia, nie mogą zostać uznane za spełniające podstawowe role znaków towarowych. Funkcja oznaczenia pochodzenia, jakościowa, czy informacyjna nie będą spełnione poprzez wprowadzenie do obrotu oznaczenia bazującego na nowoodkrytym koronawirusie SARS-CoV-2. Co więcej, kiedy dane zdarzenie pojawia się w nagłówkach wszystkich gazet i portali informacyjnych, nazwa używana w odniesieniu do niego szybko staje się opisowa. To również może oznaczać, że zgłoszenie znaku towarowego zawierające wyrażenie „coronavirus”, „SARS-CoV-2”, czy „COVID-19” zostanie odrzucone. Co więcej, takie aplikacje mogą być uznane za sprzeczne z porządkiem publicznym oraz moralnością.

Kontrola podstawą

Nie można jednak w sposób jednoznaczny uznać, że wszelkie zgłoszenia znaków towarowych zawierających w swojej słownej, bądź graficznej warstwie nawiązanie do koronawirusa SARS-CoV-2 będą niejako automatycznie odrzucane. Wszystko zależy od szeregu czynników branych pod uwagę podczas badania przeprowadzonego przez eksperta.

Trudno wyobrazić sobie sytuację, w której producent szczepionek byłby pozbawiony możliwości zarejestrowania znaku towarowego dla nich odwołującego się do wyrażenia „coronavirus”, „SARS-CoV-2”, czy „COVID-19”. W tym przypadku jasnym jest, że takie oznaczenie będzie mogło spełniać swoje podstawowe funkcje, nie wprowadzając tym samym odbiorców w błąd.

Zastanawiającą jest rejestracja dokonana w WIPO (ang. World Intellectual Property Organization) na skutek zgłoszenia numer 1524487 włoskiego przedsiębiorstwa z dnia 27 lutego 2020 roku. W tym czasie koronawirus SARS-CoV-2 był już poważnym problemem dla mieszkańców Włoch. Mimo tego badanie oznaczenia

dla makaronów stypizowanych w klasie 30 Klasyfikacji Nicejskiej uzyskało wynik pozytywny.

Trzeba mieć na uwadze, że każdy znak towarowy przechodzi indywidualne badanie. Nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydaje się, że dane oznaczenie nie powinno zostać zarejestrowane dla konkretnych towarów lub usług, opinia przedstawicieli danego urzędu może być odmienna.

Autorka: Katarzyna Jedynak, praktyka własności intelektualnej.