Czy rok to trzy miesiące? Prezes UOKiK interweniuje w sprawie gratisowego oprogramowania

Wydawca PC Format mógł wprowadzać czytelników w błąd co do zasad korzystania z dołączonego do gazety oprogramowania antywirusowego. Do takiej konkluzji doszedł Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Decyzji nr RWA-3/2015 z 19 czerwca 2015 roku. Postępowanie przeciwko Wydawnictwu Bauer – wydawcy czasopisma „PC Format” – wszczęto w marcu 2015 roku. Przedmiotem analizy Prezesa UOKiK był grudniowy numer gazety do którego to dołączono oprogramowanie antywirusowe Bitdefender Total Security 2015 z licencją na okres rzekomo jednego roku. W taki też sposób wydawca reklamował grudniowy numer, umieszczając na okładce gazety następujące hasło: „Najlepszy antywirus. Pełna wersja na cały rok”. Dopiero po zapoznaniu się ze szczegółowymi informacjami znajdującymi się w środku gazety, okazywało się, że nabywca czasopisma uzyskiwał jedynie trzymiesięczną licencję na korzystanie z oprogramowania antywirusowego, a w celu jej przedłużenia należało wykorzystać stosowne kody aktywacyjne, które miały ukazywać się w dalszych numerach czasopisma PC Format.

Taki stan rzeczy spowodował, iż celowe było wszczęcie przez Prezesa UOKiK postępowania dotyczącego podejrzenia stosowania przez Wydawnictwo Bauer praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przez taką praktykę rozumie się m. in. nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny konkurencji. Z kolei stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych jest zakazane na mocy art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W kolejnych artykułach tej ustawy, legislator typizuje kolejne przykłady nieuczciwych praktyk rynkowych wskazując m. in. w art. 5 ust. 1 tej ustawy, iż za taką praktykę uznaje się działanie wprowadzające w błąd, które w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Wprowadzającym w błąd działaniem może być w szczególności rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub rozpowszechnianie prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd.

Prezes UOKiK w przedmiotowej decyzji uznał, że kierowanie do czytelników przez Wydawnictwo Bauer treści promocyjnych jasno wskazujących, iż konsument ma do czynienia z roczną wersją programu antywirusowego, może wprowadzać konsumentów w błąd co do rzeczywistego okresu (3 miesiące z możliwością przedłużenia – przyp. MP) na jaki uzyskują oni licencję na używanie wspomnianego programu. Jak wskazuje Prezes UOKiK w uzasadnieniu „przeciętny konsument odczytując powyższe zwroty, mógł uznać, iż zakupując gazetę , otrzyma program antywirusowy wraz z roczną licencją na jego używanie (…) W ocenie Prezesa Urzędu użycie przytoczonych powyżej zwrotów, zarówno na okładce, jak i w materiałach promocyjnych czasopisma, miało nadać ofercie Spółki wyjątkowy charakter, jeszcze bardziej ją uatrakcyjnić i dzięki temu przekonać znacznie większą liczbę klientów do zakupu gazety.” Z uzasadnienia wynika więc, że to właśnie hasła wskazujące na roczną licencję mogły wpłynąć i zniekształcić proces decyzyjny przeciętnego konsumenta,tzn. skłonić do do zakupu gazety. Można bowiem słusznie zakładać, iż “najlepszy antywirus” z aż roczną licencją, stanowił w oczach konsumentów znaczne uatrakcyjnienie zawartości czasopisma.

W toku przedmiotowego postępowania Wydawnictwo Bauer zobowiązało się do wyeliminowania trwających skutków tego naruszenia poprzez przedłużenie do końca 2015 roku ważności licencji na ww. program antywirusowy i zamieszczeniu stosownej informacji o tym przedłużeniu w kolejnym wydaniu czasopisma PC Format. Tym samym, zgodnie z art. 28 o.k.i.k. Prezes UOKiK był uprawniony do wydania decyzji zobowiązującej, która w drodze quasi polubownego rozstrzygnięcia sprawy ma w zamiarze doprowadzić działania Wydawnictwa Bauer do stanu zgodności z prawem. Takie zachowanie wydawcy pozwoliło z jednej strony na uniknięcie kary pieniężnej nałożonej przez Prezesa UOKiK za ewentualne stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, z drugiej zaś odciążyło go od długotrwałego postępowania sądowego w tej sprawie.

Przedmiotowa sprawa pokazuje, iż przedsiębiorcy, którzy przedstawiają swoją ofertę produktową w oparciu o stosowanie komunikacji handlowej muszą mieć na uwadze, iż taka informacja powinna być rzetelna, jasna i prawdziwa dla przeciętnego konsumenta. Problemem może okazać się jednak ustalenie modelu przeciętnego konsumenta jako adresata tych informacji. W toku ewolucji orzecznictwa unijnego, przyjęło się, że za przeciętnego konsumenta uważa się osobę dobrze poinformowaną, świadomą oraz ostrożna (np. sprawa Mars, C-470/93). Pomimo tego, działania informacyjne polegające wprost na błędnym informowaniu o cechach produktu (w tym wypadku jasne i precyzyjne informacje o okresie trwania licencji znajdujące się na okładce czasopisma), należy uznać za nieprawdziwe i nierzetelne.

Pozytywnym aspektem jest również fakt, iż Wydawnictwo Bauer samodzielnie zobowiązało się do wyeliminowania trwających skutków naruszenia prawa poprzez automatyczne przedłużenie licencji na wspomniany już program antywirusowy. Powyższe “samokontrolne” podejście przedsiębiorcy pozwoliło na szybkie zakończenie sprawy, w efekcie czego ostatecznie zyskali na tym konsumenci – nabywcy gazety.