Co nowego w Programach Operacyjnych PISF na 2024 rok?

Coroczna aktualizacja Programów Operacyjnych odzwierciedla zmieniające się potrzeby branży filmowej, a także odpowiada na występujące pozytywne lub negatywne praktyki w dotychczasowej wzajemnej współpracy pomiędzy PISF a beneficjentami. Jakie zmiany zaszły w Programach Operacyjnych w tym roku? I które z nich będą najbardziej istotne dla producentów filmowych?

Czym są Programy Operacyjne?

Programy Operacyjne PISF są corocznie ogłaszane przez Dyrektora Instytutu, po ich zatwierdzeniu przez Radę. Dokument ten to najważniejszy instrument wypełniania zadań przez PISF. Określa istotne kwestie dotyczące ubiegania się o dofinansowanie, procedurę zawarcia umowy dotacji, sposób jej wykonywania, a także tryb rozliczenia dotacji.

Pięć Programów Operacyjnych

W tym roku można ubiegać się o dofinansowanie w ramach pięciu Programów Operacyjnych: I. Produkcja filmowa, II. Edukacja filmowa, III. Upowszechnianie kultury filmowej, IV. Rozwój kin, V. Promocja polskiego filmu za granicą. Oznacza to koniec programu polsko-ukraińskich inicjatyw filmowych, istniejącego od 2022 roku.

Wygaszony został także nabór na stypendia scenariuszowe. Od kilku lat alokacja środków na ten priorytet (w ramach którego o środki mogli ubiegać się scenarzyści – osoby fizyczne) była stopniowo zmniejszana, co miało zapobiegać pisaniu tekstów „do szuflady”. W zamian funkcjonuje priorytet dewelopment scenariuszowy, w ramach którego pisanie scenariuszy również jest dofinansowywane, ale już wyłącznie pod auspicjami producenta, który to może być wyłącznym beneficjentem dotacji w ramach tego priorytetu. Zwiększa to szanse na realizację tekstów powstałych z dofinansowaniem PISF.

Łączna alokacja środków przeznaczonych na dotacje w tym roku to 197 mln zł, z czego 142 mln zł przewidziane są na PO produkcja filmowa.

Większa liczba sesji

Jedną z najbardziej zauważalnych zmian jest zwiększona liczba sesji naboru wniosków w ramach programu produkcja filmowa. Zwykle było ich trzy, z których ostatnia odbywała się latem. Obecnie zwiększono ich liczbę do pięciu i rozłożono je bardziej równomiernie na przestrzeni roku. Ogłoszone terminy naboru na 2024 rok są następujące:

1. 29 stycznia – 2 lutego 2024 r.
2. 15 – 19 kwietnia 2024 r.
3. 15 – 19 lipca 2024 r.
4. 30 września – 4 października 2024 r.
5. 2 – 8 listopada 2024 r. (tylko filmy mikrobudżetowe).

Dla pozostałych programów (edukacja filmowa, upowszechnianie kultury filmowej, rozwój kin) przewidziano albo nabór w jednej w powyższych sesji, albo nabór ciągły (PO promocja polskiego filmu za granicą).

Limity dofinansowań i zwiększony wkład własny producentów filmów fabularnych

Tegoroczne Programy Operacyjne zawierają nowe limity kwot dofinansowań na poszczególne rodzaje i gatunki filmowe, które zostały podniesione rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 8 sierpnia 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie udzielania przez Polski Instytut Sztuki Filmowej dofinansowania przedsięwzięć z zakresu kinematografii. Przykładowo, dla filmów autorskich limit kwotowy wynosi obecnie 7 mln zł (w poprzednim roku: 4 mln zł), a dla filmów historycznych 9 mln zł (poprzednio: 6 mln zł).

Ponadto, podwyższeniu uległ minimalny wkład własny wymagany do wniesienia przez producenta filmu fabularnego, który obecnie wynosi 10% kwoty wnioskowanej dotacji (poprzednio było to 5%). Z tak obliczonej kwoty minimalnego wkładu maksymalnie 95% może stanowić wkład rzeczowy, a pozostałe 5% – wkład finansowy producenta.

Zmiany w terminach dotyczących współpracy z PISF

W nowych Programach Operacyjnych zaszły też pewne zmiany w długości terminów obowiązujących we współpracy z Instytutem. Dotyczą one zarówno terminów biegnących dla producentów, jak również ustalone zostały maksymalne terminy procedowania w niektórych sprawach przez PISF.

Z istotniejszych, przedłużony został termin na złożenie odwołania od decyzji Dyrektora PISF – z 15 do 30 dni, biegnących od daty opublikowania decyzji. Odwołania można składać od decyzji o braku przyznania dofinansowania lub przyznaniu go w kwocie niższej niż wnioskowana.

Przedłużone zostały terminy na złożenie raportów częściowego i końcowego z realizacji przedsięwzięcia z zakresu produkcji filmowej. Wynoszą one: dla raportu częściowego 60 dni, liczonych od dnia zakończenia zdjęć (w przypadku filmów fabularnych i dokumentalnych) lub od dnia zakończenia 70% animacji (w przypadku filmów animowanych), a dla raportu końcowego 90 dni od zakończenia okresu prac końcowych. W porównaniu z dawnym 30-dniowym terminem jest to znaczące wydłużenie czasu na dokonanie rozliczenia, jednak w okresie tym mieści się również obowiązkowe wykonanie audytu z danego etapu prac przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską i sporządzenie raportu z tegoż audytu. Przedmiotem audytu jest nie tylko prawidłowość wydatków dokonywanych podczas danego etapu produkcji, ale także weryfikacja samego raportu częściowego i końcowego.

Wprowadzone zostały także limity czasowe dla niektórych działań PISF. Przykładowo, Instytut powinien opracować aneks do umowy o dofinansowanie w terminie do 60 dni od daty złożenia przez beneficjenta kompletu wymaganych dokumentów.

Nowe zasady wypłaty dotacji

Istotną zmianą jest zaniechanie przez Instytut wstrzymywania ostatniej raty dotacji do momentu zaakceptowania przez PISF raportu końcowego z realizacji przedsięwzięcia. Dotychczasowa zasada powodowała problemy z cashflow części producentów, a także pewne zamieszanie przy ujmowaniu w raporcie końcowym np. ostatnich rat wynagrodzeń należnych na koniec produkcji filmu lub po akceptacji tegoż raportu końcowego, w którym znajdowało się ich „rozliczenie”. Obecnie Instytut ma wypłacać 70% dotacji na produkcję filmów fabularnych po zawarciu umowy o dofinansowanie, a pozostałe 30% po akceptacji raportu częściowego wraz z raportem z audytu dotyczącym I raty. W priorytecie produkcja filmów dokumentalnych proporcja I raty do II wynosi 80% – 20%, a w priorytecie produkcja filmów animowanych – 70%-30%, przy zachowaniu wyżej wskazanych warunków wypłaty tych rat.

Powyższa zmiana w Programach Operacyjnych, polegająca na wypłacie ostatniej raty dotacji jeszcze przed rozliczeniem końcowym, połączona ze zmianą dotyczącą audytowania nie tylko samych kosztów produkcji, ale również raportów: częściowego i końcowego, jest zapewne odpowiedzią Instytutu na zgłaszane przez producentów uwagi odnośnie do długotrwałej procedury akceptacji raportów końcowych  i usprawnieniem pracy działu rozliczeń PISF poprzez przeniesienie części jego obowiązków na zewnętrzne firmy audytorskie.