U podstaw każdego filmu, serialu lub animacji leży nie tylko znakomity scenariusz i nazwiska twórców, lecz przede wszystkim finansowanie. Bez tego ważnego komponentu nawet najbardziej ciekawe pomysły i porywające historie skazane są na porażkę i nie wychodzą poza etap developmentu. Już w tym roku pozyskanie środków na produkcję audiowizualną i przyciągnięcie kapitału zagranicznego będzie łatwiejsze.

W ślad za innymi krajami europejskimi, które od dawna stosują krajowe formy wsparcia produkcji audiowizualnych pojawił się w Polsce zupełnie nowy mechanizm wsparcia – zwrot 30 % polskich kosztów kwalifikowanych – znany również jako cash rebate czy inaczej zachęty. Należy nadmienić, że są to środki niezależne od dotychczasowego wparcia w ramach Programów Operacyjnych, przy czym nadal obowiązują limity pomocy publicznej.

Ustawa i rozporządzenie

Po wejściu w życie w dniu 11 lutego ustawy o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej (Dz.U. z 2019 r. poz. 50.) „Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej’’. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowego wykazu polskich kosztów kwalifikowanych mające kluczowe znaczenie dla możliwości składania wniosków. Kluczowe, bowiem zawiera szczegółowy wykaz kosztów kwalifikowanych, wzoru: wniosku o wydanie certyfikatu, wniosku o wsparcie, testu kwalifikacyjnego, oraz raportu końcowego. Tym samym, z dniem 19 lutego 2019 roku PISF, który jest operatorem środków, rozpoczął nabór wniosków o przyznanie wsparcia finansowego w 2019 roku.

Objęte wsparciem są:

produkcje fabularne nie krótsze niż 70 minut;
filmy dokumentalne nie krótsze niż 40 minut;
filmy animowane nie krótsze niż 60 minut;
seriale fabularne o odcinku nie krótszym niż 40 minut;
seriale dokumentalne o sezonie nie krótszym niż 150 minut;
seriale animowane o co najmniej 10 odcinkach i sezonie nie krótszym niż 50 minut.

Kto może ubiegać się o dofinansowanie?

Wnioskodawcą może być nie tylko producent, ale również koproducent utworu albo firma świadcząca usługi w zakresie danej produkcji. W zależności od rodzaju podmiotu, który ubiega się o dofinansowanie, odmiennie zostały ustalone progi wartości polskich kosztów kwalifikowanych, które są niższe w przypadku świadczonych usług .

Warto również wskazać, że w roku 2019 w grupie produkcji, które mogą się cieszyć największym zainteresowaniem, czyli pełnometrażowe produkcje fabularne, próg polskich kosztów kwalifikowanych został obniżony z 4 mln zł do 2.5 mln zł, natomiast w 2020 roku do 3 mln złotych. Należy odebrać to jako ukłon w kierunku mniejszych produkcji oraz badanie skuteczności ustawy względem jej założeń w najbliższych latach.

Zasada: 1 projekt – 1 dofinansowanie

Poszczególnym produkcjom będzie przyznawane wsparcie finansowe w wysokości 30 % polskich kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna wysokość wsparcia finansowego przyznanego na jeden projekt nie będzie mogła przekraczać 15 mln zł (zasada: 1 projekt – 1 dofinansowanie), a maksymalna wysokość łącznego wsparcia przyznanego jednemu przedsiębiorcy w roku kalendarzowym nie może być większa niż 20 mln zł.

Warunki dofinansowania

Ustawodawca od początku nie ukrywał, iż celem zachęt jest wspieranie produkcji, które są obecnie na znacznym stopniu zaawansowania, a wydane w ramach zachęt środki w niedalekiej perspektywie mają wraz ze wzrostem inwestycji w tej branży wrócić do budżetu państwa. Dlatego wnioskodawca zobowiązany jest do przedstawienia planu finansowego produkcji, który pokrywa przynajmniej 75 % całkowitej wartości finansowania. Powinien to zrobić, załączając do wniosku kopie dokumentów. Co jest istotne, wnioskodawca musi również sam w pierwszej kolejności ponieść koszty realizacji produkcji, które następnie zostaną mu zwrócone przez PISF.

Wnioskować o zwrot poniesionych kosztów może wyłącznie podmiot zarejestrowany w Polsce. Jego właścicielem może być podmiot zagraniczny, przy czym wnioskować musi jego polski oddział, który będzie odpowiedzialny za dalszą realizację projektu. Wymogiem jest również posiadanie doświadczenia w produkcji. Oznacza to, że wnioskodawca musi mieć w portfolio co najmniej jeden utwór audiowizualny, który był dystrybuowany w kinach, nadany lub udostępniony przez nadawcę usługi medialnej lub zaprezentowany na akredytowanym festiwalu międzynarodowym. Opcjonalnie musi zatrudnić osobę o takim doświadczeniu. Można więc ocenić, że poprzeczka nie została w tym przypadku ustawiona zbyt wysoko.

Test kulturowy

Jednym z najważniejszych elementów warunkujących przyznanie wsparcia jest pozytywny (powyżej 23 punktów) wynik w tzw. teście kulturowym, który wypełnia się w oparciu o treść utworu oraz założenia produkcyjne. Test ma na celu identyfikację przesłanek kulturowych oraz ocenę wpływu danej produkcji na rozwój polskiej branży audiowizualnej. Wysoką punktacją premiowane jest wszystko, co polskie i europejskie – dorobek kulturowy i twórczość literacka z zakresu kultury, religii, historii i mitologii, a także, niezwykle ważne obecnie tematy, jak prawa człowieka, tolerancja, równość i ekologia. Do 17 (z 44) punktów łącznie można zdobyć za lokalizację akcji utworu na terytorium Polski, udział w produkcji audiowizualnej polskich twórców i innych podmiotów oraz wykorzystanie polskiej infrastruktury filmowej, w tym na etapie postprodukcji.

Weryfikacja wniosków

W toku weryfikacji wnioski nie podlegają ocenie i selekcji artystycznej, lecz badaniu na poziomie formalno-prawnym oraz rzetelności przedstawionych informacji. Stanowi to jasny sygnał w celu wyeliminowania uznaniowości w przyznawaniu środków. Ideą całego mechanizmu jest bowiem usystematyzowanie i uproszczenie procesu przyznawania, wypłaty i rozliczania wsparcia finansowego. Zostało to osiągnięte dzięki określeniu konkretnych etapów procesu, a czas ich trwania zredukowano do minimum – w większości przypadków do 28 dni.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku PISF będzie zawierać z wnioskodawcą umowę o wsparcie finansowe. Po zawarciu umowy środki pieniężne przeznaczone na wypłatę wynikającego z niej wsparcia finansowego Instytut przekazywał będzie na rachunek powierniczy. Zgromadzone na rachunku środki beneficjent będzie mógł podjąć dopiero po przedstawieniu i weryfikacji raportu końcowego z produkcji.

Ponownie, istotnym czynnikiem jest czas – wnioski można składać najwcześniej na 6 miesięcy, a najpóźniej na 2 miesiące przed rozpoczęciem prac objętych wsparciem, czyli przed rozpoczęciem tego etapu produkcji, za który ma nastąpić zwrot wydatków. Ma to na celu ograniczenie przypadków wyczerpania środków już w pierwszych miesiącach każdego roku kalendarzowego.

Certyfikat

Interesującym rozwiązaniem jest również możliwość pozyskania nieobowiązkowego, ważnego przez 4 lata, certyfikatu poświadczającego, że projekt wstępnie kwalifikuje się do przyznania wsparcia. Certyfikat nie gwarantuje otrzymania środków, lecz jest sygnałem, że producent spełnia warunki niezbędne do przyznania mu dofinansowania. Ma to za zadanie ułatwić producentom poszukiwanie partnerów projektu oraz dalszego finansowania.

Czego nie ma w kosztach kwalifikowanych

Ustawodawca wskazał również na grupę kosztów, które w jego ocenie są niezwiązane bezpośrednio z produkcją audiowizualną i nie mogą być przedmiotem wsparcia finansowego. Zaliczają się do nich m.in. koszty ogólne producenta, koszty reprezentacyjne, podatek od towarów i usług, koszty leasingu, pożyczek, kredytów, koszty dystrybucji, promocji i marketingu utworu (w tym making-off, fotosy i plakaty), koszty usług prawnych, audytorskich i księgowych, jeśli przekraczają 3 % budżetu prac objętych finansowaniem. Należy więc zwrócić uwagę na poprawne ich zakwalifikowanie w ramach kosztorysu, w przeciwnym przypadku PISF może wezwać aplikującego do modyfikacji kosztorysu lub zwrócić błędny wniosek.

Miliony do podziału

Zakłada się, że pochodzący z budżetu państwa roczny budżet PISF związany z realizacją ustawy będzie wynosił docelowo około 265 mln zł. Podstawową zasadą całego mechanizmu jest rozpatrywanie wniosków w kolejności złożenia aż do wyczerpania puli środków na dany rok.

W roku 2019 ustalony został górny limit środków na 210.738.000 złotych. Jest to maksymalna kwota planowana w ustawie. Jednakże realnie asygnowana suma jest niższa i wynosi 105.369.000 zł. W ustawie budżetowej na rok 2019 została wskazana jako „dotacja celowa na wsparcie produkcji audiowizualnej”. Tym nie mniej, sygnały z branży są jednak jednoznaczne – zainteresowanie środkami jest bardzo duże. Dyrektor PISF zobowiązał się do publikowania co tydzień informacji o tym, ile środków z rocznej alokacji pozostało w tej puli.

Całość regulacji należy ocenić jako słuszny krok w kierunku rozwoju sektora audiowizualnego w Polsce.

Linki i załączniki

link do składania wniosków on-line: https://www.pisf.pl/zachety
link do Ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej: http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2019/50/1
link do Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2019/309/1