Wstęp do blockchain

Technologia blockchain stanowi zasadniczy filar koncepcji sieci 3.0 (Web 3.0), a także obok uczenia maszynowego i internetu rzeczy, ujmowana jest jako kluczowa innowacja, która odmieni dotychczasowe oblicze internetu. Koncepcja sieci 3.0, w przeciwieństwie jej poprzedników 1.0 i 2.0, zakłada zdecentralizowany i propertarianistyczny charakter sieci. Blockchain, kryptowaluty oraz NFT miałyby tę wizję urzeczywistnić.

Schemat działania

Blockchain (łańcuch bloków) jest metodą tworzenia i funkcjonowania cyfrowych baz danych. Jest to jedna z rozwinięć koncepcji DLT (technologii rejestru rozproszonego), która stanowi kategorię zbiorczą dla tego typu rozwiązań. Cechują się one decentralizacją rejestrów baz danych, czyli rozproszeniem na wszystkie węzły sieci, działające w oparciu o architekturę sieci typu peer-to-peer. Ujmując to inaczej, każdy użytkownik sieci/podłączony do sieci komputer może zarówno, bezpośrednio odbierać i wysyłać dane, działając de facto jako równorzędny host. Tak zorganizowana sieć jest przeciwieństwem sieci centralistycznej, w której występują relacje klient-serwer, wprowadzając tym samym rozróżnienie węzłów w sieci.

Funkcjonowanie sieci opartych na technologii blockchain, wobec DLT cechuje się przede wszystkim istnieniem innowacyjnego, kryptograficznego algorytmu konsensusu, zwanego Proof of Work, czyli dowodu pracy. Poza tą właściwością, blockchain spełnia również powyżej opisane cechy. To wszystko sprawia, że technologia blockchain zapewnia pewność, co do autentyczności danych, ich niezmienność, bezpieczeństwo oraz możliwość kontroli danych przez wszystkich uczestników sieci, a przynajmniej w teorii. Kluczową kwestią jest dobrze napisany kod źródłowy, gdyż jak pokazał precedens z tzw. The DAO attack, błędy czy luki w kodzie mogą zostać wykorzystane do wprowadzania nieautoryzowanych przez węzły sieci zmian w rejestrze danych.

Kolejnym, potencjalnym zagrożeniem dla technologii blockchain jest szybki rozwój komputerów kwantowych, które będą miały zdolność osiągnięcia mocy obliczeniowej nawet milionkrotnie większej niż dzisiejsze komputery analogowe, co w teorii pozwoli im łamać kryptograficzne zabezpieczenia sieci typu blockchain. Jednakże, z racji, że obie technologie
rozwijane są równocześnie, programiści już rozważają zastosowanie w sieciach typu blockchain tzw. postkwantowych algorytmów kryptograficznych, których działanie ma być odporne na przyszłe próby ataków dokonywanych przy użyciu komputerów kwantowych. Obecnie istniejące komputery kwantowe, czy raczej wciąż ich prototypy nie stanowią zagrożenia dla współczesnych algorytmów kryptograficznych stosowanych w większości istniejących sieci typu blockchain, jednakże w ciągu najbliższych kilku lat to może się zmienić. Przyszłość pokaże, która z powyższych, wciąż nowych i rozwijających się technologii osiągnie wyższy poziom zaawansowania w tej materii.

Zastosowania

Technologia blockchain, mimo swych początków sięgających 2009 roku, popularność zyskała dopiero niedawno, znajdując coraz to nowe zastosowania i rozwinięcia. Dotychczasowym, pierwotnym i najbardziej rozpowszechnionym oraz popularnym przeznaczeniem tej technologii są kryptowaluty.

Przełomową i kluczową innowacją, jednakże stało się opracowanie i zaimplementowanie w blockchain Ethereum inteligentnych kontraktów (smart contract), tj. swoistych programów komputerowych, umieszczanych i działających w ramach sieci opartych na technologii blockchain. Obok prostego przesyłania jednostek kryptowalut pomiędzy portfelami użytkowników, inteligentne kontrakty pozwoliły na tworzenie skomplikowanych
i wielopoziomowych relacji prawnych, quasiprawnych bądź tylko czystko faktycznych, inicjowanych, nawiązywanych, zawiązywanych oraz wykonywanych w pełni podług ustaleń stron zawartych w kodzie danego inteligentnego kontraktu.

Inteligentne kontrakty stały się podstawą do generowania tokenów o szerszych zastosowaniach i funkcjach niż pierwotne kryptowaluty, które technicznie ujmując również stanowią tokeny. Token to cyfrowa jednostka danych generowana przy użyciu inteligentnego kontraktu. Zastosowanie do ich generowania nowych standardów ERC 721 oraz ERC 1155 umożliwiło zamieszczanie w tokenach zróżnicowanych danych, co pozwoliło na znaczne rozszerzenie ich zastosowań.

Dotychczasowym, najgłośniejszym użyciem tokenów jest NFT, czyli Non-fungible token. NFT rejestrowane w danej sieci blockchain, stanowią certyfikaty autentyczności odnoszące się do konkretnego pliku cyfrowego. Na razie NFT zyskały popularność jako certyfikaty służące do obrotu dobrami kultury, w tym przede wszystkim obrazkami, filmikami, czy memami. Jednakże wciąż powstają nowe, bardziej praktyczne i uniwersalne zastosowania. W USA, zwłaszcza pod prawem Stanu Delaware, tokeny, w tym NFT wykorzystywane są do tworzenia kryptoaktywów różnego rodzaju, w tym zwłaszcza udziałów w spółkach, będących odpowiednikiem polskich spółek z o.o.

Duży potencjał technologia blockchain prezentuje w zakresie tworzenia i funkcjonowania szerokiego zakresu rejestrów cyfrowych baz danych. Możliwe sposoby użycia to: rejestry nieruchomości, w tym rejestr ksiąg wieczystych, rejestry bankowe, w tym rejestry klientów, ułatwienie procedur KYC (weryfikowania potencjalnych klientów),  rejestry patentów, praw ochronnych na wzory użytkowe i znaki towarowe. Także rejestry udziałowców czy akcjonariuszy spółek wykazują duży praktyczny potencjał. Właśnie w tym zakresie ustawodawca polski zdecydował się na regulację prawną pozwalającą na wykorzystywanie technologii DLT, w tym blockchain. Podstawą, dodanej w 2021 roku instytucji rejestru akcjonariuszy w formie rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych, są: art. 300³¹ §  3 k.s.h. (w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej) oraz 328¹ § 3 k.s.h. (w odniesieniu do spółki akcyjnej niepublicznej oraz spółki komandytowo-akcyjnej).

Poza tym, blockchain z powodzeniem wykorzystywany jest już w obrocie gospodarczym, w celu usprawnienia procesów logistycznych w transporcie, systemach fakturowania, dochodzeniu reklamacji czy gwarancji.

Blockchain i NFT coraz częściej wymieniane są także jako podstawy tworzącego się konceptu metaversum, czyli wirtualnej rzeczywistości. Jest to nowe pojęcie na istniejący już model internetu czy gier komputerowych. Jako innowacje wskazuje się w tej kategorii okulary VR oraz urządzenia ubieralne, które mają pozwolić na większą imersję użytkownika w świat cyfrowy. Blockchain i NFT coraz częściej wykorzystywane są do budowania wewnętrznej ekonomii
tych światów, zapewniając bezpieczny i szybki obrót dobrami cyfrowymi.

Podsumowanie

Technologia blockchain dzięki swojej uniwersalności oraz zestawowi cech jak: pewność, bezpieczeństwo oraz decentralizacja, nieustanie znajduje kolejne zastosowania
we współczesnej gospodarce opartej na wiedzy. Nie jest to zaskoczenie, bowiem informacja staje się dziś jednym z najbardziej cennych towarów. Blockchain zapewniający autentyczność danych, ich niezmienność i bezpieczeństwo wprowadza nową jakość, która ma potencjał sprawić, że obrót gospodarczy stanie się bardziej przejrzysty, pewny i uczciwy.