Zasady legalnej reklamy na świeżym powietrzu

W drugiej połowie marca 2015 r. Sejm RP uchwalił ustawę o enigmatycznej nazwie: „ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu”. Ten skomplikowany tytuł skrócono w przekazie medialnym do kilku zgrabnych słów – projektu ustawy krajobrazowej.

Pomimo faktu, że ustawa krajobrazowa pokonała dopiero pierwszy etap procesu legislacyjnego ( obecnie trwaja prace w senacie) i jeszcze długa droga przed wprowadzeniem jej w życie… to już teraz zdążyła otrzymać pokaźną porcję krytyki napływającej z różnych środowisk. Szczególnie dyskusyjne są regulacje zezwalające gminom na nakładanie na przedsiębiorców, tak zwanych „opłat reklamowych” . Bez względu na to jak ocenimy zasadność projektowanych przepisów, ustawę tą cechuje swego rodzaju nowatorskość, będąca być może pierwszym krokiem do stabilizacji przepisów w tej materii. Jej medialna popularność stanowi bowiem idealny przyczynek do dyskusji o kondycji naszej przestrzeni publicznej oraz do uporządkowania przepisów prawa w tym zakresie.

Korzystając z okazji, przedstawię krótki przegląd obecnej sytuacji prawnej. Zatem: jak wyglądają polskie regulacje dotyczące reklamy zewnętrznej?

1. Ogłoszenia, plakaty, afisze, apele…

Zacznijmy od najbardziej podstawowej sprawy. Jeśli chcemy umieścić drobne ogłoszenie, plakat, afisz, apel, ulotkę, napis lub rysunek musimy zrobić to w miejscu do tego przeznaczonym.  Zgodnie bowiem z art. 63a. § 1 kodeksu wykroczeń, kto umieszcza w miejscu do tego nieprzeznaczonym jakąkolwiek z powyższych rzeczy bądź wystawia je na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem, naraża się na karę ograniczenia wolności albo grzywny. Ponadto, w razie popełnienia tego wykroczenia, Sąd może orzec przepadek przedmiotów stanowiących przedmiot takiego działania oraz nawiązkę w wysokości do 1.500 złotych lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego. Jeśli więc nakleimy ogłoszenie np. o naszym zaginionym zwierzęciu na przystanku autobusowym, możemy zostać podciągnięci do odpowiedzialności z tytułu naruszenia art. 63a kodeksu wykroczeń. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy działamy w dobrej wierze. Nie wyklucza to także odpowiedzialności odszkodowawczej na gruncie kodeksu cywilnego. W pełni legalnie zachowamy się dopiero wtedy, gdy umieścimy nasz plakat na stosownej tablicy ogłoszeń. Warto jednak dla ostatecznej pewności sprawdzić, czy nie będzie wiązało się to z drobną opłatą. Nie wszystkie bowiem słupy i tablice ogłoszeń w naszej okolicy muszą być darmowe.

2. Uwaga, reklama na drodze!

Jak Polska długa i szeroka, przy niemal każdej drodze obok znaków drogowych widnieją reklamy produktów i firm wszelakich. O ile większość społeczeństwa rozumie i akceptuje taką formę dotarcia do klienta, niektóre zabiegi reklamowe mogą prowadzić do realnego zagrożenia życia, co spotyka się z reakcją ustawodawcy.

W ustawie o drogach publicznych definiuje się reklamę jako nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę.

Jeśli chcemy więc umieścić tak określoną reklamę przy drodze publicznej (bez względu na to czy jest to droga gminna, powiatowa, wojewódzka czy krajowa), musimy złożyć wniosek do odpowiedniego zarządcy drogi o wydanie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego. Co warte odnotowania, zabrania się umieszczania reklam poza obszarami zabudowanymi, wyłączając parkingi.

Pozostałe regulacje dotyczące reklam są rozsiane w różnych aktach prawnych. Jako przykład można podać regulacje zawarte w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi oraz o ich usytuowaniu. Zgodnie z nim na przejeździe kolejowym oraz w odległości do 20 metrów od niego zabrania się umieszczania reklam, plakatów oraz innych przedmiotów, które mogłyby ograniczać widoczność przed nadjeżdżającymi pociągami. Ponadto, zakazuje się umieszczania na wiaduktach kolejowych w obrębie pasa drogowego reklam, plakatów, a także tablic informacyjnych i innych przedmiotów nie związanych z ruchem drogowym. Podobny zapis możemy znaleźć w ustawie prawo o ruchu drogowym, gdzie zabrania się umieszczania na drodze lub w jej pobliżu urządzeń wysyłających lub odbijających światło w sposób powodujący oślepienie albo wprowadzających w błąd uczestników ruchu. Mawia się, że reklama jest dźwignią handlu, jednak w każdym działaniu należy zachowywać umiar. Instalacja pulsującego reklamowego stroboskopu w pobliżu drogi pomijając fakt niezgodności z prawem, będzie przypadkiem skrajnej nieodpowiedzialności.

3. Żyję wewnątrz reklamy – czyli słów kilka na temat umieszczania nośników reklamowych na budynkach mieszkalnych

Prawo dotyka też sposobu umieszczania reklam na elewacjach bloków mieszkalnych. Generalną zasadą jest, iż budynek mieszkalny (wielorodzinny) powinien być użytkowany w sposób zapewniający nieograniczony dostęp mieszkańców do światła dziennego. Nie można zatem umieścić reklamy przesłaniając lokatorom widoku na świat. Jedynym wyjątkiem od tej sytuacji jest czas prowadzenia robót budowlanych (np. prac termomodernizacyjnych). Przykładem niechaj posłuży założenie siatki reklamowej, chroniącej przechodniów przed spadającymi odpadami budowlanymi.

 4. Zabytkowe reklamy

Jeszcze inaczej jest w przypadku budynków wpisanych do rejestru zabytków. Umieszczenie na nich tablic, reklam, napisów lub urządzeń technicznych, jest zgodnie z treścią art. 118 ustawy o ochronie zabytków zagrożone karą grzywny. Nie dotyczy to oczywiście oficjalnych tabliczek oznajmiających, że dany budynek jest zabytkiem. Aby legalnie umieścić nośnik reklamowy na budynku wpisanym do rejestru zabytku, należy uzyskać zgodę wojewódzkiego konserwatora zabytków.

5. Prawo miejscowe

Jednym ze sposobów regulowania reklamy w przestrzeni publicznej są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Są to bardzo szczegółowe akty prawa miejscowego określające przeznaczenie, warunki zagospodarowania i zabudowy terenu, a także rozmieszczenie inwestycji celu publicznego. Zakres przedmiotowy planów zagospodarowania przestrzennego odnosi się także do prawa reklamy. Za przykład niech posłuży fragment uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 października 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Stadionu Narodowego:

„… zakazuje się umieszczania nośników reklamy i reklam:

– na balustradach ażurowych balkonów i tarasów,

– na barierkach oddzielających jezdnie, torowiska i przystanki,

– na kładkach…”

czy też

„… ustala się następujące minimalne odległości reklam od innych elementów zagospodarowania przestrzeni miejskiej: reklamy, o powierzchni nie większej niż 3 m2 należy sytuować w odległościach nie mniejszych niż 50 m od innych reklam”

6. Podsumowanie

Miejmy nadzieję, że ostateczny kształt ustawy krajobrazowej o której mowa na wstępie artykułu, przyczyni się do uporządkowania reklamy zewnętrznej w Polsce.

Będziemy trzymać rękę na pulsie i informować o nowych regulacjach i postępach prac w powyższym zakresie.