Wygaśnięcie nieużywanego znaku towarowego na przykładzie sprawy „Lorenz Switzerland AG v. Alkohole Lajkonik Łukasz Bylica” – wyrok Sądu UE ws. T-469/24

Rejestrując znak towarowy, bardzo ważne jest, aby pamiętać o dokładnym określeniu usług i towarów, w których zakresie realnie będzie prowadzona działalność z wykorzystaniem rejestrowanego znaku.  Jeżeli natomiast wskazany przez nas zakres usług i towarów okaże się być zbyt szeroki, w związku z prowadzeniem działalności wyłącznie w części wskazanych usług i towarów, możemy utracić prawo ochronne do zarejestrowanego znaku towarowego w pozostałym zakresie. Sytuacja ta spotkała szwajcarską spółkę Lorenz Switzerland AG, której prawo ochronne na znak towarowy „Piekarnia i Kawiarnia Lajkonik” wygasło, w sytuacji opisanej oraz przedstawienia niewystarczających dowodów na używanie znaku towarowego w wybranych kategoriach.

W 2022 roku, polski przedsiębiorca Łukasz Bylica, prowadzący wówczas działalność pod firmą Wawelskie Alkohole (obecnie Alkohole Lajkonik), złożył wniosek do Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej („EUIPO”) o unieważnienie znaku „Piekarnia i Kawiarnia Lajkonik” (nr 010861334), do którego prawa posiadał Lorenz, prowadzący również sieć lokali „Piekarnia i Kawiarnia Lajkonik”. Wniosek skierowany do EUIPO na podstawie art. 58 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w  sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. L 154, s. 1), dotyczył unieważnienia w następujących kategoriach:

• klasa 32: „piwo; woda mineralna i gazowana oraz inne napoje bezalkoholowe; napoje owocowe i soki owocowe; syropy i inne [składniki] do przygotowywania napojów”;
• klasa 35: „usługi w zakresie sprzedaży detalicznej piwa, wody mineralnej i gazowanej oraz innych napojów bezalkoholowych, napojów owocowych i soków owocowych, syropów i innych składników do przygotowywania napojów”.

Wniosek o unieważnienie znaku został uwzględniony przez EUIPO w dniu 15 sierpnia 2023 roku. Organ ten stwierdził, że dowody przedstawione przez Lorenz nie wykazały zakresu ani charakteru używania spornego znaku  towarowego w kategoriach wskazanych przez wnioskodawcę. W następstwie odwołania od decyzji EUIPO sprawa trafiła przed Sąd UE, który podzielił stanowisko EUIPO i zgodnie z art. 18 ust. 1 akapit pierwszy i art. 58 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 2017/1001, stwierdził wygaśnięcie prawo spółki Lorenz do znaku towarowego „Piekarnia i Kawiarnia Lajkonik” w obszarach wskazanych we wniosku polskiego przedsiębiorcy (sygn. akt T-469/24).

Sąd UE w uzasadnieniu wskazał, że wygaśnięcie znaku towarowego następuje, jeżeli w  nieprzerwanym okresie pięciu lat znak towarowy nie był rzeczywiście używany w UE w odniesieniu do towarów  lub usług, dla których został zarejestrowany, i nie istnieją uzasadnione powody jego nieużywania. Według Sądu UE, rejestr znaków towarowych powinien wiernie odzwierciedlać to, czego przedsiębiorstwa faktycznie używają na rynku w celu odróżnienia swoich towarów i usług.

Przy ocenie, czy używanie znaku towarowego jest rzeczywiste (tj. publicznie i na zewnątrz), należy wziąć pod uwagę:

• wszystkie fakty i okoliczności istotne, w szczególności, czy takie używanie jest postrzegane jako uzasadnione w danym sektorze gospodarczym w celu utrzymania lub stworzenia udziału w rynku produktów lub usług chronionych znakiem towarowym;
• charakter tych towarów lub usług;
• cechy rynku;
• skalę i częstotliwość używania znaku towarowego.

Rzeczywiste używanie znaku towarowego nie może zostać udowodnione za pomocą prawdopodobieństwa lub przypuszczeń, lecz musi zostać wykazane za pomocą solidnych i obiektywnych dowodów skutecznego i wystarczającego używania znaku towarowego na danym rynku. Dodatkowo ciężar dowodu wykazania rzeczywistego używania spoczywa na właścicielu spornego znaku.

Dowodzenie używania znaku towarowego

Sąd UE uznał, że materiał dowodowy jest niepełny oraz został przedstawiony w niewłaściwy sposób. Jako materiał dowodowy, Lorenz przedstawił między innymi paragon ze sprzedaży butelki Sprite’a oraz zdjęcia trzech kawiarni, w których znajdują się lodówki z napojami innych firm, co zostało uznane przez Sąd UE za niewystarczające do udowodnienia rzeczywistego używania spornego znaku towarowego w odniesieniu do „usług sprzedawcy detalicznego w zakresie wody mineralnej i wody gazowanej oraz innych napojów bezalkoholowych”.

Natomiast złożone przez Lorenz oświadczenie pod przysięgą, nie informowało o podziale towarów i usług, w wyniku czego niemożliwe było ustalenie wielkości sprzedaży i obrotów osobno dla towarów i osobno dla usług. Dowód w postaci oświadczenia, nie zawiera więc dokładnych informacji na temat wielkości sprzedaży osiągniętej przez znak towarowy w odniesieniu do „usług sprzedawcy detalicznego w zakresie wody mineralnej i wody gazowanej oraz innych napojów  bezalkoholowych”.

Jakie zatem działania należy podjąć, aby zapobiec wygaśnięciu znaku towarowego?

Aby uchronić się przed unieważnieniem praw do znaków towarowych, należy korzystać ze znaku w pełnym zakresie, w jakim uzyskał on prawo wyłączne. Jeżeli znak zostanie zarejestrowany dla zbyt szerokiego zakresu towaru i usług, a następnie będzie wykorzystywany tylko w poszczególnych obszarach, istnieje ryzyko wygaśnięcia znaku towarowego w niewykorzystywanym zakresie. Równie istotne jest systematyczne dokumentowanie używania znaku towarowego, poprzez zbieranie np. faktur, cenników lub etykiet. Dokumentacja powinna szczegółowo informować o miejscu i czasie oraz zakresie i charakterze używania znaku towarowego.

Przykład omawianej sprawy pokazuje, że sama rejestracja znaku towarowego nie gwarantuje pełnej ochrony prawnej. Ważne jest, aby znak był rzeczywiście używany w zakresie, na jaki został zarejestrowany, oraz aby jego użycie było odpowiednio udokumentowane. Brak wykorzystywania znaku zgodnie z wyżej wymienionymi zaleceniami może prowadzić do jego częściowego lub całkowitego unieważnienia.

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=6A0C9E517A14884D750319D57B8A811C?text=&docid=297754&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=12827482